Muzeum Zamek w Oświęcimiu przygotowało wystawę czasową “Stadt Auschwitz 1939-1945”, nawiązującą do 80. rocznicy oswobodzenia Oświęcimia i wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz – Birkenau, która przypada 27 stycznia. Kuratorkami wystawy są Barbara Daczyńska i Joanna Sieranc-Sadza. Wernisaż odbędzie się, w czwartek, 23 stycznia o godzinie 18. Wystawę będzie można zwiedzać do 1 czerwca.
Okres 1972 dni, wyznaczony przez graniczne daty – 4 września 1939 roku, gdy wojska niemieckie zajęły Oświęcim, i 27 stycznia 1945 roku, gdy w mieście pojawili się żołnierze 60. Armii 1. Frontu Ukraińskiego – na zawsze zmienił sposób postrzegania Oświęcimia, miasta o ponad 800-letniej historii. Wielu mieszkańców, którzy przeżyli wojnę, straciło swoich bliskich, zdrowie oraz, w wyniku wysiedleń i grabieży, cały dobytek. Ten czas oznaczał również koniec trwającego od pierwszej połowy XVI w. osadnictwa żydowskiego na tym terenie.
Wystawa ukazuje historię miasta od lata 1939 roku, gdy trwały przygotowania do wojny, aż po okres po wyzwoleniu 27 stycznia 1945 roku. To wtedy wysiedleni i wywiezieni przedwojenni mieszkańcy zaczęli wracać do Oświęcimia, a na terenie byłego obozu Auschwitz działały szpitale Polskiego Czerwonego Krzyża, niosące pomoc wyzwolonym więźniom, w których pracowali również Oświęcimianie.
Ekspozycja obejmuje łącznie 270 fotografii, dokumentów, planów, map, wycinków z gazet i in. Treść wystawy skupia się na losach przedwojennych mieszkańców miasta – Polaków i Żydów – podczas niemieckiej okupacji, ukazując codzienne życie w pobliżu największego obozu koncentracyjnego i zagłady. Ważnym bohaterem ekspozycji jest również samo miasto i zmiany, jakie w nim zaszły w wyniku realizacji planów przebudowy na wzór niemieckiego osadnictwa na wschodzie.
Dziś żyją już tylko nieliczni Świadkowie tamtych wydarzeń. Pamięć o okupacji pozostanie zapisana we wspomnieniach, książkach, dokumentach, zdjęciach… Od nas zależy, czy wyciągniemy z nich lekcję na przyszłość.
Wybrane źródła:
Archiwa i Muzea:
Archiwum Państwowe w Katowicach Oddział w Bielsku-Białej
Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu
Arolsen Archives Collection
Kronika zakładu towarzystwa salezjańskiego w Oświęcimiu
Muzeum Zamek w Oświęcimiu
Muzeum Żydowskie w Oświęcimiu
Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej
United States Holocaust Memorial Museum
Narodowe Archiwum Cyfrowe
National Archives and Records Administration
Śląska Biblioteka Cyfrowa
Prywatne zbiory:
Łukasz Szymański
Mirosław Ganobis
Anna Chowaniec
Mieczysław Jakuczek
Wiktoria Trojak
Rodziny Daczyńskich i Malickich
Rodziny Kennedy i Michale
