Projekt Parku Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu został wyróżniony przez jury konkursu “Życie w Architekturze” w kategorii „Najlepsza Przestrzeń Publiczna w Polsce w latach 2015-2019”. Park Pamięci jest instalacją na miejscu po oświęcimskiej Wielkiej Synagodze, największej przedwojennej żydowskiej świątyni, zburzonej przez Niemców na początku II wojny światowej. “Życie w Architekturze” to ogólnopolski konkurs na najbardziej znaczące realizacje architektoniczne organizowany przez redakcję miesięcznika „Architektura-murator” od 1995 roku.
W 2019 r., dokładnie po 80 latach od zniszczenia największego żydowskiego domu modlitwy w przedwojennym Oświęcimiu, na jego miejscu powstał Park Pamięci. To wyjątkowa instalacja upamiętniająca spaloną świątynię oraz wielokulturowe dziedzictwo miasta, które nie ze swojej winy stało się symbolem Auschwitz i Holokaustu. Autorami awangardowego projektu Parku Pamięci wyróżnionego przez jury konkursu “Życie w architekturze” są krakowscy architekci ze Studia Projektowego NArchitekTURA oraz Imaginga Studio.
Spośród nadesłanych ponad 500 projektów w różnych kategoriach jury w składzie: Justyna Biernacka, Bohdan (Biś) Lisowski, Krzysztof Ingarden i Ewa P. Porębska wyłoniło 49 finalistów. Spośród nich jury wybierze 21, które zostaną zaprezentowane przez autorów 7 i 8 października w Warszawskim Pawilonie Architektury Zodiak. Ostatecznych zwycięzców poznamy podczas finałowej gali 19 listopada 2020 roku.
Link do listy finalistów: https://architektura.muratorplus.pl/konkursy/finalisci-ix-edycji-konkursu-zycie-w-architekturze_10570.html
Oświęcim przez kilka wieków był miejscem, w którym zgodnie mieszkali chrześcijanie i żydzi. Przed wybuchem II wojny światowej społeczność żydowska stanowiła aż 60 proc. mieszkańców, a w mieście nad Sołą znajdowało się ponad 20 synagog i domów modlitwy. Życie społeczne i religijne żydowskich oświęcimian koncentrowało się jednak przede wszystkim wokół największej świątyni – Wielkiej Synagogi.
W nocy z 29 na 30 listopada 1939 r. Wielka Synagoga została doszczętnie spalona przez niemieckich nazistów. Jej ostatnie ślady zostały usunięte z niemieckiego rozkazu przez specjalnie do tego celu stworzone komando złożone z więźniów Auschwitz, głównie Polaków, którzy w ramach pracy przymusowej dokończyli rozbiórkę budynku latem 1941 roku.
Dzięki zaangażowaniu wielu osób i instytucji oraz internetowej zbiórce, na pustym placu po synagodze znajdującym się w centrum Oświęcimia, powstał park kieszonkowy – zielone miejsce wypoczynku dla mieszkańców i turystów oraz przestrzeń refleksji o wielokulturowym dziedzictwie miasta nieopodal Auschwitz.
W parku można odpocząć na ławkach, na których znajdują się symboliczne perforacje przedstawiające znaki zodiaku – odzwierciedlenie ornamentyki z Wielkiej Synagogi. Dzieje świątyni można lepiej poznać dzięki instalacji z jej historycznymi zdjęciami oraz modelowi świątyni. W parku znajduje się 40 kamiennych płyt ułożonych w swobodnej kompozycji, których nieregularny układ symbolizuje ruiny – pozostałości po dawnej synagodze – wylicza Tomasz Kuncewicz, dyrektor Muzeum Żydowskiego w Oświęcimiu.
Na terenie parku zostały zachowane piękne kilkudziesięcioletnie drzewa: lipy, klony, wiązy i jesiony. Ponadto pojawiły się w nim nowe rośliny: różne rodzaje bluszczu i karmnik ościsty oraz trzy tysiące żonkili, które zakwitły wiosną.
Historyczne miejsce po Wielkiej Synagodze oraz Park Pamięci znajdują się pod opieką pod opieką Muzeum Żydowskiego w Oświęcimiu. Na wystawie w Muzeum można zobaczyć przedmioty z Wielkiej Synagogi, które wydobyto podczas wykopalisk archeologicznych w 2004 r.
Żródło: Muzeum Żydowskie Oświęcim
Zdjęcia: Piotr Strycharski Sky Foto Studio
