Oświęcim to 40-tysięczne miasto o ponad 800-letniej historii. Ze względu na trudne doświadczenia II wojny światowej jest miejscem, gdzie prócz normalnego życia toczy się dyskusja na najtrudniejsze tematy współczesnego świata, dotyczące pokoju i praw człowieka.
Muzeum Auschwitz jest miejscem symbolem dla całego świata. To tutaj, na obrzeżach okupowanego miasta Oświęcim, na lewym brzegu rzeki Soły, podczas II wojny światowej niemieccy naziści założyli niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady. KL Auschwitz stał się dla świata symbolem wojny, terroru, ludobójstwa i Holokaustu. Był największym z niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych i ośrodków Zagłady. Życie straciło tu ponad 1,1 mln mężczyzn, kobiet i dzieci różnej narodowości, głównie Żydów. Opiekę nad reliktami poobozowymi sprawuje Państwowe Muzeum utworzone w 1947 r. i odwiedzane co roku przez ponad milion osób z całego świata. Dzisiejsze Miejsce Pamięci to m. in. zbiory, archiwa oraz ośrodek naukowy, konserwatorski i wydawniczy.
W Mieście Oświęcim realizowany jest kompleksowy projekt rewitalizacyjny Oświęcimska Przestrzeń Spotkań, polegający na zagospodarowaniu przestrzeni miejskiej infrastrukturą tworzącą pomosty prowadzące od miejsca tragicznej historii KL Auschwitz do życia współczesnego miasta. Takie przedsięwzięcie to z jednej strony stworzenie „przestrzeni spotkań” służącej refleksji i szukaniu przesłania płynącego z Auschwitz, a z drugiej wykreowanie przestrzeni i obiektów dla mieszkańców miasta i osób go odwiedzających. Całość Oświęcimskiej Przestrzeni Spotkań obejmuje realizację unikatowego mostu dla pieszych autorstwa Jarosława Kozakiewicza, utworzenie Parku Pojednania Narodów w rejonie ul. Kamieniec, zagospodarowanie bulwarów nad Sołą i terenu w rejonie Starego Miasta, rewitalizację Parku Pokoju, budowę nowego Centrum Obsługi Odwiedzających Miejsce Pamięci oraz wsparcie działań edukacyjnych, które mają wzmocnić międzynarodową rolę Oświęcimia jako Miasta Pokoju, centrum edukacji i praw człowieka.
Realizacja unikatowego projektu mostu autorstwa Jarosława Kozakiewicza
Główny element Oświęcimskiej Przestrzeni Spotkań. Unikatowy most dla pieszych, łączący brzegi rzeki Soły pomiędzy Miejscem Pamięci a Parkiem Pojednania Narodów. Będzie położony w pobliżu Centrum Obsługi Odwiedzających Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau. Most to symboliczne przejście od historii, poprzez pamięć w kierunku życia, edukacji i przyszłości. Zaprojektowany został w formie wstęgi zaczepionej na obu jej brzegach. Forma artystyczna mostu ściśle związana jest z jego symboliką. Rzeka, zarówno w sposób przenośny jak i dosłowny, rozdziela dobro od zła, ludobójstwo od człowieczeństwa, były obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau od terenu Parku Pojednania Narodów i miasta Oświęcim. Idea umiejscowienia mostu wyrosła z pomysłu przeciwstawienia tych dwóch światów wobec siebie.
Obiekt wykonany będzie przede wszystkim z konstrukcji stalowych, ale także betonowych i drewnianych. Jego skomplikowana konstrukcja będzie wymagała zatrudnienia najwyższej klasy specjalistów inżynierii mostowej z kraju i ze świata.
Konstrukcja mostu będzie składać się z 3 części:
– pierwsza część to kładka o długości ponad 70 m i nachyleniu 2-3%,
– druga część to zasadnicza konstrukcja nośna w kształcie skręconego tunelu, długość skręcenia – 80 m,
– trzecia część mostu to zejście na drugą stronę rzeki Soły, ta część będzie miała długość ok. 100 m.
Park Pojednania Narodów
Założenie parkowe z funkcją rekreacyjno-kulturalną stanowić będzie wraz z mostem całość kompozycyjną, pomagającą osobom odwiedzającym Miejsce Pamięci na spokojną refleksję, szukanie nadziei i czerpanie radości z otaczającej natury. Teren przeznaczony pod park to obszar pomiędzy ul. Kamieniec i ścieżką pieszo-rowerową po zachodniej granicy lasu łęgowego oraz ścieżką pieszo-rowerową nad Sołą. Ogólna powierzchnia terenu to ok. 14 ha. W założeniu park ma być miejscem wyciszenia, refleksji i harmonii, służyć temu będą takie elementy jak: ścieżki spacerowe, elementy małej architektury, zieleń. Przestrzeń parku będzie wykorzystywana również jako miejsce organizacji wydarzeń o charakterze kulturalno-edukacyjnym.
Zagospodarowanie Bulwarów
Bulwary położone są nad rzeką Sołą. Spacerując z Parku Pojednania Narodów poprzez Bulwary wchodzimy w przestrzeń Starego Miasta, gdzie można zobaczyć m.in. Zamek Piastowski, Centrum Żydowskie z Synagogą, Wystawę „Romowie -historia i kultura”, Zakład Salezjański oraz Muzeum Ratusz. Teren Bulwarów to miejsce wypoczynku i rekreacji ze ścieżkami spacerowymi, małą architekturą, strefą dla dzieci oraz wypożyczalnią kajaków.
Zagospodarowanie terenu w rejonie Starego Miasta i wykreowanie nowych funkcji publicznych
Zagospodarowanie terenu w sąsiedztwie oświęcimskiego zamku i wykreowanie nowych funkcji publicznych takich jak np.: przestrzeń wydarzeń kulturalnych, punkt informacji turystycznej wraz z infrastrukturą towarzyszącą. Powstanie tu kwartał miejski w formie otwartego amfiteatru o wysokim standardzie użytkowym i estetycznym. Miejsce to będzie służyć mieszkańcom i turystom, a jednocześnie tworzyć przestrzeń dla wydarzeń kulturalnych takich jak warsztaty teatralne, festiwale muzyczne, imprezy i koncerty. Uzupełnieniem funkcji ma być parking podziemny mieszczący ok. 150 miejsc postojowych.
Park Pokoju
Planowana rewitalizacja obejmuje utworzenie parku miejskiego z bogatym programem wypoczynkowym dla osób w różnym wieku. Będzie on utworzony na przestrzeni 24 ha użytku zielonego, który jest dzisiaj zaniedbany i zdegradowany. Park będzie również pełnił funkcję rekreacyjną dla mieszkańców Oświęcimia i turystów.
Centrum Obsługi Odwiedzających Miejsce Pamięci
Na ponad 3 hektarach powstanie nowoczesne centrum recepcyjne dla grup odwiedzających Miejsce Pamięci Auschwitz. Obejmie ono m.in. centrum przyjmowania odwiedzających oraz parking. Nowe rozwiązanie znacznie usprawni obsługę dwóch milionów turystów z całego świata, corocznie przyjeżdżających do Muzeum. Zintegrowanie Centrum z miastem pozwoli stworzyć stałą infrastrukturę dla odwiedzających, ułatwienia im bezkolizyjnego przedostawania się z Miejsca Pamięci w kierunku miasta oraz promowania pobytów kilkudniowych na Ziemi Oświęcimskiej.
Wykreowanie Oświęcimia jako centrum edukacji i praw człowieka
Inicjatywa ma na celu wykreowanie mocnej pozycji Oświęcimia jako miasta Pokoju. Współpraca wielu instytucji prowadzących już dziś szeroką działalność edukacyjną w Oświęcimiu daje możliwości realizacji nowych projektów ukierunkowanych na ciągłe wzmacnianie wizerunku Oświęcimia jako ważnego ośrodka edukacji i praw człowieka. Jednym z działań realizowanych w ramach Oświęcimskiej Przestrzeni Spotkań jest zainicjowane w 2014 roku Oświęcimskie Forum Praw Człowieka (OFPC) oraz działalność Oświęcimskiego Instytutu Praw Człowieka powołanego w ramach Galerii Książki.
W Oświęcimiu realizowanych jest wiele projektów pokojowych. Poza wspomnianą wcześniej konferencją Oświęcimskie Forum Praw Człowieka także m.in. Life Festival Oświęcim i Międzynarodowe Biennale Plakatu Społeczno-Politycznego. Mają tu siedzibę instytucje o charakterze edukacyjnym: Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście, Centrum Dialogu i Modlitwy, Centrum Żydowskie, Międzynarodowy Dom Spotkań Młodzieży, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. rtm. Witolda Pileckiego, Stowarzyszenie Romów w Polsce, Miejska Biblioteka Publiczna – Galeria Książki. Miasto Oświęcim w roku 1998 otrzymało z rąk sekretarza generalnego ONZ tytuł Miasta Orędownika Pokoju.
